Tekstiliite

Estonio

Hejmen la rusoj...?

Jam dum jaroj daŭras inter Estonio kaj Rusio politikaj intertraktadoj, por ke i.a. foriru la rusa armeo el estona teritorio. Estonoj esperas venkon de rajto kaj justeco, sed opinias ke Rusio intertraktas nur pro tio, ke restu eksterlanda influo. Tiel daŭras ludo de kato kaj muso.

Laŭ la estona vidpunkto imperiaj fortoj penas kaŝi siajn verajn ambiciojn kaj movi antaŭen t.n. Baltan karton, samtempe lezante homajn rajtojn. La okcidento scias, ke demokratio estas en Rusio malforta kaj pro tio ĝi ne kuraĝas defendi la postulojn de estonoj. Estona delegacio de intertraktadoj celas internacian konferencon sub egido de UN aŭ la Eŭropa Komunumo, por ke oni decidu pri konkretaj datoj de forigo de rusa armeo el la baltaj landoj.

Rusio reagis tre forte. La plej bona ekzemplo pri tio estas propaganda kampanjo kontraŭ la baltaj landoj, kiu pravigas ĉeeston de rusaj taĉmentoj. Tamen estonoj argumentas, ke Rusio devus fine kompreni, ke oni ne povas postuli de liberiĝinta lando, post ĝia liberiĝo, ke tiu garantiu al koloniistoj ĉiujn antaŭajn privilegiojn. Kompreneble, ne ĉiuj koloniistoj rilatas al Estonio malamike! Dum multaj el ili sincere subtenas estonan suverenecon, multaj el ili ne komprenas politikon kaj volas nur manĝi, trinki, kaj havi ie vivlokon. Por estonoj, rusaj estroj devus siajn samnaciulojn alvoki reen al sia patrujo. Tiu ĉi paŝo ebligus:

1. montri ke nek la rusa registaro nek popolo plu havas ambiciojn pri grandigo kaj restaŭro de la imperio,
2. akcenti ke Rusio intencas fondi demokratan justecan ŝtaton, kiu estas malfermita al amikaj interrilatoj kun aliaj popoloj,
3. restaŭri fizikan kaj spiritan potencon en Rusio.

Helju VIIRES (Monato Septembro 1993 [modifetita])

Sanasto

A

akcenti (painottaa) < akcento (sananpaino) # al (prepositio: jollekin, jotakin kohti) # alia (toinen, muu) # alvoki (kutsua luokseen) < voki (kutsua, huutaa nimeltä) # ambicio (kunnianhimo) # amika (ystävällinen) < amiko (ystävä) # antaŭa (aikaisempi) < antaŭ (prepositio: ennen jotakin, jonkin edessä) # antaŭen (eteenpäin) < antaŭ (prepositio: ennen jotakin, jonkin edessä) # argumenti (argumentoida, perustella) < argumento (argumentti) # armeo (armeija) # aŭ (tai; joko-tai)

B

balta (baltialainen) # bona (hyvä)

C

celi (tähdätä)

Ĉ

ĉeesto (läsnäolo) < ĉe (luona) + esti (olla) # ĉi (läheisyyspartikkeli) # ĉiuj (kaikki)

D

dato (päivämäärä) # daŭri (kestää, jatkua) # de (prepositio: jonkun, joltakin) # decidi (päättää) # defendi (puolustaa) # delegacio (delegaatio, lähetystö) # demokrata (demokraattinen) < demokrato (demokraatti) # demokratio (demokratia) # devi (täytyä) # dum (sillä aikaa kun; kun taas)

E

ebligi (mahdollistaa) < ebla (mahdollinen) # egido (aegis-kilpi, suoja) # eksterlanda (ulkomaalainen; maanulkoinen) < ekster (ulkopuolella) + lando (maa) # ekzemplo (esimerkki) # el (prepositio: jostakin) # en (prepositio: jossakin) # esperi (toivoa) # esti (olla) # estona (virolainen) < estono (virolainen) # Estonio (Viro) < estono (virolainen) # estono (virolainen) # estro (päällikkö, johtaja) # eŭropa (eurooppalainen) < Eŭropo (Eurooppa)

F

fine (lopulta) < fini (päättää, saattaa päätökseen) # fizika (fyysinen) < fiziko (fysiikka) # fondi (perustaa) # forigo (poistaminen) < forigi (poistaa) < for (pois, poissa) # foriri (mennä pois) < for (pois, poissa) + iri (mennä) # forte (vahvasti, voimakkaasti) < forta (vahva, voimakas) # forto (voima) < forta (vahva, voimakas)

G

garantii (taata) # grandigo (suurennus) < grandigi (tehdä suureksi) < granda (iso)

Ĝ

ĝi (se) # ĝia (sen) < ĝi (se)

H

havi (omata) # hejmen (kotiin) < hejmo (koti) # homa (inhimillinen, ihmis-) < homo (ihminen)

I

i.a. = inter alio (muun muassa) # ie (jossain) # ili (he, ne) # imperia (keisarikunnan, imperiumin) < imperio (keisarikunta, imperiumi) # imperio (keisarikunta, imperiumi) # influo (vaikutus) < influi al (vaikuttaa johonkin) # intenci (aikoa) # inter (prepositio: joidenkin välissä, välillä, kesken, keskuudessa) # internacia (kansainvälinen) < inter (välissä) + nacioj (kansakunnat) # interrilatoj (keskinäiset suhteet) < inter (kesken) + rilati (suhtautua) # intertraktado (neuvottelu) < inter (kesken) + trakti (käsitellä) # intertrakti (neuvotella) < inter (kesken) + trakti (käsitellä)

J

jam (jo) # jaro (vuosi) # justeca (oikeus-) < justeco (oikeus, oikeudenmukaisuus) < justa (oikeudenmukainen) # justeco (oikeus, oikeudenmukaisuus) < justa (oikeudenmukainen)

K

kaj (ja; sekä-että) # kampanjo (kampanja) # karto (kortti) # kaŝi (piilottaa) # kato (kissa) # ke (että) # kiu (mikä, kuka, joka) # koloniisto (kolonialisti) < kolonio (siirtomaa) # kompreneble (tietysti, ymmärrettävästi) < kompreni (ymmärtää) # kompreni (ymmärtää) # komunumo (yhteisö) < komuna (yhteinen; yleinen) # konferenco (konferenssi) # konkreta (konkreettinen) # kontraŭ (vastaan, vastoin, vasten) # kun (kanssa, mukana) # kuraĝi (uskaltaa) < kuraĝo (rohkeus)

L

la (artikkeli) # lando (maa) # laŭ (mukaan, myöten) # lezante (vahingoittaen) < lezi (vahingoittaa) # liberiĝinta (vapautunut) < liberiĝi (vapautua) < libera (vapaa) # liberiĝo (vapautuminen) < liberiĝi (vapautua) < libera (vapaa) # ludo (peli, leikki)

M

malamike (vihamielisesti) < amike (ystävällisesti) < amiko (ystävä) # malfermita (avattu, avoin) < malfermi (avata) < fermi (sulkea) # malforta (heikko) < forta (vahva) # manĝi (syödä) # montri (osoittaa) # movi (liikuttaa, siirtää) # multaj (monet) # muso (hiiri)

N

ne (ei) # nek (eikä myöskään; ei-eikä) # nur (vain, vasta)

O

okcidento (länsi) # oni (epämääräinen persoona) # opinii (olla jotain mieltä) < opinio (mielipide)

P

paŝo (askel) # patrujo (isänmaa) < patro (isä) # peni (yrittää kovin, ponnistella) # plej (eniten; superlatiivi) # plu (edelleen, enää) # politika (poliittinen) < politiko (politiikka) # politiko (politiikka) # popolo (kansa) # por (varten, puolella, puolesta) # por ke (jotta) # post (jälkeen, perässä) # postuli (vaatia) # postulo (vaatimus) < postuli (vaatia) # potenco (mahti) # povi (voida) # pravigi (oikeuttaa) < prava (oikeassa oleva) # pri (prepositio: jostakin, jonkin tiimoilta) # privilegio (etuoikeus) # pro (prepositio: takia) # propaganda (tiedotus-, mainos-) < propagando (aatteenlevitys)

R

rajto (oikeus johonkin) # reagi (vastata, reagoida) < agi (toimia) # reen (takaisin) < re- (uudelleen, takaisin) # registaro (hallitus) < registo (ministeri) < regi (hallita) # restaŭri (entistää) # restaŭro (entistys) < restaŭri (entistää) # resti (jäädä) # rilati (suhtautua) # rusa (venäläinen) < ruso (venäläinen) # Rusio (Venäjä) < ruso (venäläinen) # ruso (venäläinen)

S

samnaciulo (samanmaalainen) < sama (sama) + nacio (kansakunta) # samtempe (samanaikaisesti, samaan aikaan) < sama (sama) + tempo (aika) # scii (tietää) # sed (mutta, vaan) # sia (-nsa) < si (itse) # sincere (vilpittömästi) < sincera (vilpitön) # spirita (henkinen) < spirito (henki) # sub (prepositio: jonkin alla) # subteni (kannattaa, ''pitää alla'') < sub (alla) + teni (pitää) # suvereneco (suvereenisuus) < suverena (suvereeni)

Ŝ

ŝtato (valtio)

T

t.n. = tiel nomata (niin kutsuttu) # tamen (kuitenkin) # taĉmento (sotilasosasto) # teritorio (alue) # tiel (niin) # tio (se, tuo) # tiu (se, hän, tuo) # tre (hyvin, kovin) # trinki (juoda)

U

UN = Unuiĝintaj nacioj (Yhdistyneet kansakunnat)

V

venko (voitto) < venki (voittaa) # vera (tosi) # vidpunkto (näkemys, näkökulma, ''näköpiste'') < vidi (nähdä) + punkto (piste, kohta) # vivloko (elinpaikka) < vivi (elää) + loko (paikka) # voli (haluta)